Wie meer wil weten over het ontstaan van Nieuwleusen, kan niet om museum Palthehof heen. Daar vindt u een interessant en aantrekkelijk overzicht van de Nieuwleuser geschiedenis die begint in de Gouden Eeuw toen het gebied nog volledig woest en onherbergzaam was. De ontginning werd in 1631 voortvarend ter hand genomen, voornamelijk door inwoners van het iets zuidelijker gelegen Leusen, het tegenwoordige Oudleusen. Al spoedig ontstond er een dorpje dat Nieuwleusen werd genoemd. Het dorp bloeide op, nadat baron Van Dedem begin 19e eeuw het kanaal de Dedemsvaart liet graven en er geleidelijk aan kleine cafés en winkeltjes bij de sluizen en bruggen kwamen. Toen er rond 1900 ook een melkfabriek werd gebouwd en de gebroeders Van den Berg de bekende rijwielfabriek Union stichtten, was de basis gelegd voor de industrialisatie.
In het Nieuwleuser buitengebied kunt u nog echt genieten van ruimte, landerijen, houtwallen en monumentale bomen. De agrarische bedrijvigheid heeft nog steeds de overhand, alhoewel ook hier de plattelandsvernieuwing zichtbaar is. Er is van vroeger opvallend veel bewaard gebleven. Zo zijn er bijvoorbeeld nog veel prachtige, met riet bedekte, Saksische boerderijen te zien.
Het voorzieningenniveau van Nieuwleusen is prima. Het winkelaanbod is opvallend groot en gevarieerd. De aantrekkingskracht van het winkelgebied heeft een extra impuls gekregen door herinrichting van de omgeving. Naast een goed florerende middenstand levert de wekelijkse markt op zaterdag een bijdrage aan de economische levendigheid in het dorp. Nieuwleusen telt meerdere basisscholen. Kinderopvang, buitenschoolse opvang en peuterspeelzaalwerk zijn in 2002 onder één dak gebracht in ‘De Driehoek’ , een nieuwe, moderne voorziening in het hart van Nieuwleusen. De jeugd van Nieuwleusen kan voor een deel van het voortgezet onderwijs terecht in het eigen dorp en daarnaast voornamelijk in Zwolle. Eerstelijnszorg is in het dorp nog voldoende aanwezig en voor ouderen is er het verzorgingstehuis De Hulstkampen.
Nieuwleusen heeft een groot sportcomplex dat het noorden van de kern verbindt met het zuiden. Dit groene hart van Nieuwleusen beschikt over voetbalvelden, tennisbanen, korfbalveld, sporthal, ijsbaan en een verwarmd openluchtzwembad. Een sport die in Nieuwleusen zeker niet onvermeld mag blijven is de motorsport; in Nieuwleusen is het percentage van inwoners die een motor bezitten namelijk het hoogste van het hele land!